De hoofdloze weg

Richard Lang

Ik kan mijn hoofd niet zien. In het besef van de afwezigheid van mijn hoofd zie ik wie ik werkelijk ben. Ik neem aan dat jij ook je hoofd niet kunt zien, alhoewel jij dit alleen voor jezelf kunt bepalen. Dit is nu juist het principe van de hoofdloze weg: jij bent de enige en hoogste autoriteit omtrent wie jij bent. Alleen jij bent waar je bent. Ieder ander is op een zekere afstand en daardoor niet in de mogelijkheid om te zeggen wie jij bent op nul cm afstand. Een ander is wel goed geplaatst, beter dan jijzelf, om te zeggen wie je bent gezien van op een zekere afstand.

De experimenten

De kern van ‘De Hoofdloze Weg’ zijn de experimenten. Deze nodigen je uit om voor jezelf te zien wie je bent. Onlangs kreeg ik een berichtje van een Griekse jongen. Hij vertelde mij dat hij zich na tien jaar zoeken bepaald neerslachtig begon te voelen omdat hij maar niet kon vinden wat hij zocht: waarheid, vrijheid, vrede... Tot hij op de website www.headless.org botste, het experiment met de wijzende vinger deed en bewust werd van zijn eigen grenzeloze Zelf. Dat waar hij naar op zoek was, was degene die zocht. Hij belde zijn meisje op en zij deed hetzelfde experiment. Ze konden nauwelijks begrijpen dat het zo eenvoudig kon zijn: wijs naar waar anderen jouw gezicht zien en zie wat je ziet, niet wat je gezegd werd te zien. Geen gezicht maar ruimte voor de wereld. Deze ontdekking had hen zodanig aan het lachen gebracht dat zij er voor meer dan een uur mee waren doorgegaan.Dit verhaal is niet uitzonderlijk. De experimenten van de hoofdloze weg betekenen dikwijls een doorbraak. Ze omzeilen woorden en wijzen direct, non-verbaal, naar je ware natuur: je 'oorspronkelijke gelaat' waar zen naar verwijst. Kijk naar iemand anders en zie de opstelling: 'daar een gezicht' tegenover 'hier geen gezicht'. Rijd met je auto en zie je eigen onbeweeglijkheid terwijl de wereld rondom beweegt.

Er is een hele reeks hoofdloze experimenten. Elk ervan benadert je vanuit een andere hoek en onthult een ander aspect van het Zien. Maar het centrale punt waar ze naar leiden, is altijd deze Openheid, deze capaciteit voor alles en iedereen. Als een bepaald experiment niets voor je betekent, maak je geen zorgen. Doe gewoon een ander. Als slechts een van de experimenten je laat ontwaken in deze hoofdloze Openheid is dat voldoende. Eens thuisgebracht door een van deze snelle voertuigen heb je directe toegang, wanneer je maar wilt. De sleutel is nu binnen handbereik. Of beter gezegd: de sleutel is jouw vinger als hij wijst naar de plaats van waaruit je kijkt. Tegelijk ontdekken we dat deze werkelijkheid bijzonder vriendelijk is want ze is uitermate duidelijk en steeds beschikbaar. Als we haar zoeken, verwelkomt ze ons met open armen. Natuurlijk moeten we weten waar te kijken, maar dat weten we nu.

Het experiment en de betekenis

"En wat dan nog?" zou je kunnen vragen. "Het feit dat ik mijn hoofd niet kan zien, is voor mij van geen betekenis." Anderzijds zou je ook kunnen zeggen: "Lieve hemel, ik heb geen hoofd! Hier in mijn centrum ben ik geen ding. Ik kijk vanuit dit grenzeloze ene Oog. Alles is in mij!"Niemand van ons kan zijn eigen hoofd zien, maar of dit ook iets betekent hangt af van persoon tot persoon. Anders gezegd: we moeten een onderscheid maken tussen de ervaring van wie we zijn en de betekenis die eraan gehecht wordt. De ervaring is op elk moment beschikbaar en voor iedereen dezelfde: je kunt nooit je eigen hoofd, nooit je eigen ogen zien. (Je ziet ze natuurlijk wel in de spiegel, maar dat is op een afstand en niet hier.) In plaats van te kijken vanuit twee ogen, kijk ik vanuit één oog, dat altijd open, helder en grenzeloos is. Daartegenover is de betekenis die ik in dit Oog vind voortdurend wisselend. Wat ik gisteren voelde, voel ik niet meer vandaag. En wat dit voor mij betekent is uniek voor mijzelf, niemand anders reageert hierop exact zoals ik doe. Als ik op een workshop bij iemand zit die een krachtige, positieve reactie heeft, met veel gevoel en inzicht, en ik niet, dan is het gemakkelijk om aan te nemen dat die persoon het 'gesnapt heeft' en ik niet. Maar het feit dat ik niet dezelfde reactie heb, betekent niet dat ik niet Zie. Ik reageer gewoon anders. (Eigenlijk ben jijzelf de enige autoriteit die kan zeggen of je Ziet of niet.)

Zie jouw afwezigheid van gezicht (je 'no-face'), jouw Ene Oog, en blijf zien - zien van daaruit - en ontdek wat dit voor jou betekent. Ontdek welke inzichten er voor jou uit dit besef voortvloeien.

Jezelf en de anderen

Wat een verschil maakt het Zien in persoonlijke relaties! Zodra ik zie dat ik in werkelijkheid ‘face to no-face’ (gezicht tegenover geen-gezicht) met jou ben, ben jij hier zonder afstand, in deze wakkere ruimte, hier in mij. Ik sta niet tegenover jou, 'hoofd tegenover hoofd', maar ben Openheid voor jou. Ik verdwijn te uwen gunste, ik word jou. Eigenlijk is dit geen relatie tussen twee mensen: hier zijn geen twee, maar Een. Als ik dit zie, zie ik niet alleen wie ik ben, maar ook wie jij bent. Ik hoef me je ene Oog niet te verbeelden daar ergens verborgen achter je twee ogen en me dan af te vragen of het hetzelfde Oog is als het mijne. Nee, ik zie het ene Oog precies hier, aan mijn kant van jouw ogen, mijn kant van jouw gezicht. Is dit Oog waaruit ik kijk afgescheiden van jou? Is het meer van mij dan van jou? Is het hier gelokaliseerd, maar niet daar? Neen, op de Ene kan ik geen naam plakken, geen adres, geen grenslijn die het afscheidt van jou of van iemand anders. Hier is enkel een Bewustzijn waarin alles gebeurt: jij, mezelf, alle mensen, dieren, sterren, alles. Hier ben ik voor altijd jou. Wat ik je ook zeg of doe, zeg en doe ik aan mezelf.Natuurlijk is er veel van jou dat voor mij verborgen is. Ik denk of voel niet wat jij denkt of voelt. Ik zie of hoor niet wat jij hoort of ziet. Jouw ervaringen ken ik alleen tweedehands wanneer jij ze mij vertelt. Maar zelfs als ik het met jou niet eens ben en redetwist, hoor ik onze twee stemmen in dit ene Bewustzijn. Ik zie onze twee lichamen in deze ene Ruimte. Daar waar we twee zijn, zijn we deels verborgen voor elkaar, maar hier in deze onverdeelde Helderheid is alles transparant. Deze afgescheidenheid en deze eenheid zijn als de twee zijden van een munt. Beide zijn onmisbaar. Terwijl ik bewust ben van deze tweezijdige identiteit, ben ik de Ene die luistert en die spreekt, die beide is: mezelf en niet mezelf.

Lijden

Als er in mijn leven een probleem opduikt, kan ik vergeten wie ik ben en reageren alsof ik Richard ben (en alleen maar Richard). Als ik dat doe, zie ik mezelf als slachtoffer: ik tegenover de boze wereld, geconfronteerd met anderen, 'face to face', machteloos, zonder hulp en dikwijls gedwarsboomd. Geen wonder dat ik lijd. Maar als ik dan wakker word voor wie ik ben, zie ik dat mijn lijdende lichaam en geest gebeuren in en ontspringen uit dit wonderlijke 'niet-lichaam', deze verbazingwekkende 'niet-geest' hier in mijn centrum, deze vrijheid en vrede. Ik voel me niet langer slachtoffer, maar Bron en 'omvatter' van de dingen. Hier in mij, nader bij mij dan Richard, is de wijsheid en de kracht achter de wereld, de intelligentie die zonder te weten hoe, spontaan en zonder moeite creëert. De Liefde die alles omvat. Door dit te zien, dit zelf-scheppende mirakel te zijn, ben ik geruggensteund door de enige echte bron, de enige echte kracht. Deze kracht gaat mij leiden als ik open genoeg of wanhopig genoeg ben om ja te zeggen tegen dit Ene en er mijn vertrouwen in te leggen. Leeg zijnde ontvang ik wat ik nodig heb - hoewel dit meestal niet dat is wat ik denk nodig te hebben! Als ik verderga met Zien waar mijn lijden is (daar, niet hier), gaat langzaam of snel mijn lijden oplossen.

Menselijk en goddelijk

Ons leven is een lange weg. Als baby's en kleuters waren we de hoofdloze Ene, onbewust van wie we echt zijn. We waren ook de hoofdloze Ene, onbewust van het feit dat we in de ogen van anderen een bijzonder iemand waren. De dochter van een vriend bracht een foto van haar klas mee naar huis. Ze noemde iedereen op de foto tot ze kwam bij een: "Dit kind heb ik nog nooit in de klas gezien!" Natuurlijk had ze dat niet - ze was het zelf! Deze onbewuste vrijheid duurt echter niet lang. Als we opgroeien leren we onszelf te identificeren met onze verschijningsvorm en ons aangeboren hoofdloze gezichtspunt te zien als onwerkelijk en gek. We raken er diep van overtuigd dat we dat hoofd zijn dat we in de spiegel zien, degene die anderen zien als ze naar ons kijken. Ik leer mij voor te stellen dat het gezicht daar voor mij in de spiegel ook hier is boven op mijn schouders. (Voorstellen, niet zien!) Door mijzelf te verbeelden hoe ik eruitzie op verschillende meters afstand door de ogen van anderen en door vervolgens deze regionale verschijningsvorm op te leggen aan mijn centrale Werkelijkheid, ga ik geloven dat ik in mijn eigen ervaring een afgescheiden persoon ben en neem ik aan dat anderen in dezelfde toestand verkeren: voor zichzelf afgescheiden en sterfelijk. Ik ben niet langer hoofdloos en tijdloos Al-Eén, het centrum van mijn wereld - zoals ik was als baby. Nu, als volwassene, ben ik een tussen velen, een radertje in het geheel, vandaag nog hier en morgen verdwenen. Ik ben de Ene die vergeten is wie hij is, de verloren zoon verdwaald in verre landen. Meestal nemen we aan dat dit het einde van het verhaal betekent, dat dit het beste is wat er uit het leven te halen valt. Het lijkt erop dat opgroeien gaat over het ontdekken van wie ik als persoon ben en dan te proberen het beste ervan te maken met de kaarten die mij toebedeeld werden. Maar dat hoeft het einde van het verhaal niet te zijn. Als ik naar binnen kijk en mijn hoofdloze realiteit zie, ontdek ik dat ik de hoogste kaart getrokken heb, een onfeilbare winner! Door deze visie ernstig te nemen, haar te aanvaarden, er ja tegen te zeggen op steeds diepere niveaus, ontvouwt zich een nieuw en opwindend hoofdstuk in het leven - een hoofdstuk dat zin geeft aan het hele verhaal tot nu. Zonder dit hoofdstuk ben ik als de rozenstruik die uit de grond schiet, stengel, bladeren en knoppen ontwikkelt, maar niet tot bloei komt. Als ik niet zie Wie ik ben, mis ik mijn natuurlijke mogelijkheden.

Soms denken mensen dat als je Ziet wie je bent, je je dan niet langer identificeert als een persoon. Dit vind ik niet. Het hangt er natuurlijk van af wat je verstaat onder 'identificeren'. Maar als ik nu Zie dat hier geen hoofd is, wil dat dan zeggen dat ik het feit vergeet dat jij wel een hoofd ziet? Nee natuurlijk. Ga ik mij in de wereld gedragen alsof ik geen gezicht heb? Nee. Vergeet ik mijn naam en adres als ik mij realiseer dat ik in werkelijkheid noch naam noch woonplaats heb? Ik hoop het niet. Wat verandert er dan? Ik zie dat mijn menselijke identiteit niet centraal is. Mijn gezicht en al het andere zijn niet hier in mijn centrum, maar 'daarbuiten' aan mijn periferie: in spiegels, op foto's en video's en in andere mensen, precies zoals anderen hier in mij zijn. In het bewustzijn dat ik voor mezelf de/het Ene ben terwijl ik voor anderen Richard ben, leef ik een tweezijdig leven. Ik heb het beste van beide werelden. Ik ben als een vermomde koning die niet langer bedot wordt door zijn eigen masker. Hoewel ik uiterlijk als een gewone burger verschijn, ben ik me bewust van mijn innerlijk koningschap. Alles is in mij, alles gehoorzaamt mijn koninklijke wil. Zoals (volgens Rumi) een soefi derwisj zei, toen hem gevraagd werd hoe hij was: "Hoe zou degene zijn volgens wiens verlangens de wereld draait? Volgens wiens verlangen de stromen en rivieren vloeien en de sterren bewegen zoals hij het wil; voor wie leven en dood zijn dienaren zijn... "

Maar zodra ik vergeet te Zien, zodra ik dit open venster negeer, voel, denk en handel ik weer alsof ik een tweeogig slachtoffer ben. Ik heb mijn fortuin verkocht voor een aalmoes. Om mij opnieuw op de waarheid te richten, moet ik opnieuw zien - ik moet nu zien, en terugkeren naar mijn eeuwige thuis, dat ik eigenlijk nooit verlaten heb. Ja zelfs dit ritme van vergeten en herinneren verschijnt in het onveranderlijke Zelf. Niets is verkeerd gegaan. Degene die nooit van huis weggaat, kent eigenlijk 'thuis' niet, want hij heeft niets om mee te vergelijken. Maar degene die naar het buitenland is gereisd en dan weerkeert, ziet zijn thuis en allen die daar leven met frisse blik en bemint het en hen zoveel te inniger.
Wat een geluk om te ontwaken tot Wie we zijn. Ik zou het met jou niet oneens zijn als je - ondanks het kennen van alle lijden en kwaad in de wereld - voelt dat je in de hemel beland bent, of beter, dat de hemel in jou gekomen is. We zijn op een wonderbare waarheid gestoten, de waarheid die de wereld doet draaien, de waarheid die heelt en leidt en ons bevrijdt, de waarheid die Liefde is.

Volgende stap

Als je het nog niet gedaan hebt, doe dan een van de experimenten, bijvoorbeeld het wijsexperiment. Verwacht niet dat je een 'wow'-ervaring zult krijgen. Bereid je eerder voor op iets vertrouwelijks of neutraals. Het is natuurlijk mogelijk dat je een 'wow'-ervaring krijgt, maar wees wijs en weet dat zo'n gebeuren net als alle dingen voorbijgaat. Als je helemaal niets voelt, weet dat de waarheid niet altijd mooi versierd is. Doe een experiment vooral om te ontdekken wat waar is, liever dan om je goed te voelen. Als je tijd hebt, doe verschillende experimenten - het vraagt niet zoveel tijd - en lees wat commentaar en feedback. En als deze 'weg' je iets zegt en je geneigd bent om contact op te nemen, doe dit dan. De Ene die als jou verschijnt contacteert de Ene die als mij verschijnt! Hoe gek is dat!

(Artikel verschenen in het tijdschrift InZicht: www.inzicht.org)